کیهان در اساطیر

کیهان در ا ساطیر

اکثر کیهان شناسی های اولیه براساس نوعی انسان انگاری Anthropomorphism (تعبیر چیزی که انسان نیست ولی برحسب ویژگی های انسان مورد مطالعه قرار داده می شود)  ‌بوده اند. در برخی کیهان شناسی ها این ایده وجود داشت که جهان فزیکی توسط موجوداتی صاحب اراده که هم می توانند به بشر کمک کنند و هم به او آزار برسانند، جان یافته است. برخی نظریات دیگر خود عالم فیزیکی را بی جان می دانستند که در عین حال توسط خدا یا خدایانی اداره می شد. در هر دو حالت، اساطیر(mythology)  (اساطیر جمع اسطوره، به افسانه های قدیمی در مورد خدایان و پهلوانان گفته می شود) مربوط به خلقت گرایش دارند به اینکه منشأ جهان را مرتبط با موجودیت هایی شرح دهند که انسان بتواند حداقل تا حدودی، انگیزه هایشان را بفهمد. تفاوت های بسیاری در اساطیر مربوط به خلقت در سرتاسر جهان وجود دارند ولی در عین حال شباهت های برجسته ای هم وجود دارند. مثلاً در این اساطیر می توان به وجود یک استادکار عالی پی برد. زیبایی جهان طبیعی کار دست یک صنعتگر ماهر است و می توان مثال های زیادی را در این مورد در تمام فرهنگ ها یافت. تشابه دیگری که در تمام این اساطیر وجود دارد ظهور و گسترش نظم از درون بی نظمی و آشفتگی است که نشان دهنده ی نظام در حال گسترش جامعه ی انسانی است. نکته ی مشابه دیگر وجود کل جهان به صورت یک جریان زیستی است. معروف ترین مثال از این مورد در اساطیر همان فرضیه شکل گیری جهان از یک تخم مرغ یا دانه است. روایت بابلی داستان پیدایش، انوما الیش Enuma Elish، این عناصر را دارا است. این افسانه حدود 1450 سال قبل از میلاد مسیح شکل گرفت ولی احتمالاً بر مبنای نسخ بسیار قدیمی تر سومری ساخته شده است. براساس این روایت از داستان پیدایش، حالت اولیه بی نظمی و آشفتگی در دریا وجود داشت. تعدادی خدا از دریا ظاهر می شوند. این خدایان در واقع مظهر ویژگی های بنیادین جهان هستند، مانند آسمان، افق و... دو تا از این رب النوع ها، مردوک  Marduk و تیامات Tiamat، با هم می جنگند و تیامات، الهه دریا، کشته می شود. سپس مردوک کره زمین را از بدن تیامات می سازد. در چین هم تصورات جالبی وجود دارد. یکی از این تصورات درباره ی پان گوی Pan Gu غول پیکر است؛ در این داستان جهان به شکل یک تخم مرغ بسیار غول پیکر به وجود آمد. موجود غول پیکر هزاران سال درون تخم مرغ خوابید. سپس بیدار شد و تخم مرغ را متلاشی کرد. تکه ها و قسمت های خالص تر و سبک تر تخم مرغ به طرف بالا پرت شدند و آسمان ها را تشکیل دادند؛ و قسمت های سنگین تر و ناخالص تر زمین را تشکیل دادند. پان گو با دست هایش آسمان ها را نگه داشت در حالی که پاهایش روی زمین بود. در  حین که آسمان ها بالا و بالاتر می رفتند، موجود غول پیکر بلندقدتر می شد. سرانجام پان گو مرد ولی از اعضای بدنش به خوبی استفاده شد. چشم چپش خورشید و چشم راستش ماه شد. عرقش باران را به وجود آورد، موهایش گیاهان روی زمین شدند و استخوان هایش سنگ ها و صخره ها را به وجود آوردند.  مردوک بعد از نابود کردن تیامات که مظهر بی نظمی و آشفتگی اولیه بود، نظم جهانی را ایجاد کرد در این داستان، تیامات به شکل یک اژدهای شاخدار در کنار پای مردوک قرار دارد. در بسیاری از اساطیر جهان نظم از بی نظمی نشأت می گیرد، و این اعتقاد هنوز در برخی از جوانب کیهان شناسی علمی جدید پا بر جاست. به تعداد فرهنگ ها، افسانه و داستان درباره ی پیدایش وجود دارد، اما در اینجا نمی توان تمام این مثال ها را بیان کرد. شباهت های ظاهری بسیاری در میان این افسانه های آفریقایی، آسیایی، اروپایی و امریکایی وجود دارند.

منبع: پایان نامه دوره لیسانس محمد آصف برخیا لیسانس فیزیک از نشگاه هرات.